Het nieuwe regeerakkoord ligt nog warm in de printer, en Nederland lijkt al gepolariseerder dan ooit. Links, rechts, boven, onder. Verdeeldheid besteeg het podium en neemt nu dankbaar applaus en boe-geroep in ontvangst. Extra verademend is het dan, wanneer je mag klappen en joelen voor nuance en wederzijds begrip. De confrontatie, een nieuwe educatieve voorstelling van Theater in Actie, opende op vrijdag 17 mei het gesprek in De Verkadefabriek in ’’s-Hertogenbosch.

Bij binnenkomst lijkt het toch echt alsof er een groot gevecht staat te gebeuren. Midden in de zaal is een boksring opgespannen en op een groot scherm zien we een nieuwsbericht over een  17-jarige scholier die op straat is aangevallen. De dader, Lucas (Casper Schimmel), zit nu in voorarrest. Het is aan forensisch psycholoog Bastiaan (Leon van Uden) om te achterhalen wat er zo gruwelijk mis is met deze geweldpleger. Al gauw blijkt dat het hier niet alleen gaat om een therapiesessie, maar ook een reünie: op de middelbare school werd Bastiaan (“vrienden zeggen Bas”) dag in dag uit gepest door Lucas. Wat volgt is een bloedstollend uur van flashbacks en bekvechten, waarin we zien hoe Lucas’ treiterijen onder andere de relatie verstoorden tussen Bas en zijn moeder (gespeeld door Schimmel, en verbazingwekkend overtuigend ook).

Nuance

Van Uden, acteur en theatermaker, schreef de voorstelling naar aanleiding van zijn eigen tijd op de middelbare school. Zijn ‘anders zijn’ werd daar al gauw bestraft met pesterijen, en voordat hij de kans kreeg om zelf over zijn geaardheid na te kunnen denken, kreeg hij het label “homo, flikker, mietje.” De confrontatie is weliswaar autobiografisch, maar vertelt een universeel verhaal dat herkenbaar is voor queer-scholieren in heel Nederland. Met theatergroep Theater in Actie reist Van Uden daarom langs middelbare scholen in het hele land om cultuurverschil, seksuele diversiteit, vooroordelen en (de nasleep van) pesten bespreekbaar te maken voor leerlingen (en docenten (!)). Dat theater daarbij een krachtiger middel is dan een kahoot, blijkt uit de gelaagdheid die Van Uden in het stuk schreef. We komen er namelijk achter dat ook pester Lucas een mens van vlees en bloed is, die te dealen heeft met grote emoties en diepe angsten. Langzaam wordt de toeschouwer uitgedaagd om begrip te krijgen voor deze agressor, maar tegelijkertijd zien we hoe Bas een waardige kans krijgt om te delen wat al die “grapjes” met hem deden. Regisseur Kim Sliggers heeft daarmee een genuanceerde toon gevonden, zonder Bas’ nare ervaring daarbij teniet te doen of Lucas’ agressiviteit te excuseren.

In de ring

In het laatste deel van De confrontatie mag het publiek zich, letterlijk en figuurlijk, in de boksring begeven. Van Uden vertelt hoe hij en Schimmel scènes normaliter opnieuw opvoeren, en scholieren de kans geven om het bijvoorbeeld op te nemen voor Bas, of Lucas eens flink toe te spreken. Voor deze speciale opvoering lag de gemiddelde leeftijd wat hoger; therapeuten, (ex-)docenten en theatervaklui gingen in een discussie die de hele avond had kunnen duren. Moeten scholieren weerbaarder worden, zodat ze hun grenzen durven aangeven? Of moeten ze juist worden aangemoedigd om beter naar elkaar te luisteren? Hebben docenten wel genoeg oog voor de individuele leerling?

Kortom, De confrontatie zet jong en (wat) oud(er) aan het denken. Niet met een PowerPoint-presentatie, maar met spanning, emotie en nuance. De voorstelling zit goed in elkaar, wordt sterk gespeeld en gonst nog even na als je met je Eastpak vol gekafte boeken en geodriehoeken terug naar huis fietst. Theater in Actie laat zien hoe twee tegenpolen slechts een goed gesprek verwijderd kunnen zijn van begrip. Nu maar hopen dat dat soort goede gesprekken niet wegbezuinigd wordt.

Ken je een middelbare school die wel een confrontatie kan gebruiken? Alle info vind je op: www.theaterinaktie.nl.

Verslag: Raf Cornelissen
Foto’s: Lisa Jansen