Op 25 juni 2021 ging Spring Awakening van Opus One in het nieuwe theater, DeLaMar West, in première. Publiek aan 3 zijden van het toneel, maar iedereen zat op een eilandje. Vanwege de coronapandemie bleef het grootste deel van de tribunes leeg om voldoende afstand te kunnen houden. Maar toch, terug in het theater was een feestje, zeker door de vocale power van de cast. Op 29 februari 2022 was de volgende première, met een deels nieuwe cast. En gisteravond keerde een deel van de eerste cast terug, aangevuld met een paar prachtige nieuwe namen, in het volle DeLaMar theater bij het Leidseplein.
Als we nog verder teruggaan in de tijd, 30 jaar om precies te zijn, belanden we bij het verhaal van de musical Cyrano. ‘De eerste en enige Nederlandse musical die ooit op Broadway speelde’, zo staat te lezen op de kaft van het net uitgekomen boek van Koen van Dijk (regisseur van o.a. Spring Awakening). De avond begon dan ook met de boekpresentatie van ‘Cyrano-het dagboek’. Een boek waarin Koen van Dijk de lezer niet alleen meeneemt op de reis van idee naar Broadway musical, maar ook reflecteert op dagboekfragmenten uit die periode en allerlei kennis deelt over theater, schrijven, vertalen, regisseren, de kunstvorm die rijm heet, etc. Een uniek boek!
Koen presenteerde het eerste exemplaar van het boek aan Frank Sanders. Niet alleen kreeg Koen zijn theateropleiding van Frank aan de keukentafel (pre Frank Sanders Akademie), maar het was ook Frank die hem aanspoorde om een dagboek bij te houden, wetende dat hij dit niet nog een keer mee zou maken. Koen volgde het advies op zonder dit aan Frank te vertellen en keek ook zelf 30 jaar lang niet in het dagboek, tot nu. Frank grijpt zijn kans, zoals een echte artiest, om ook even over zichzelf te praten en een eigen dagboekfragment uit die tijd voor te lezen. Een stukje waar Jos in rode viltstift bijschreef: ‘Ik hou van je, ook als dit faalt’[1], een mooie boodschap die hij nu ook aan Koen meegeeft.
En dan door naar het tweede verhaal van de avond: Spring Awakening. Een musical die gebaseerd is op het toneelstuk van Frank Wedekind, met tekst van Steven Sater, muziek van Duncan Sheik en de vertaling van Daniël Cohen. Deze musical vertelt het verhaal van een groep jongeren die streng Christelijk opgroeien. De beklemmende regels en het gebrek aan kennis over henzelf en het bijna volledig ontbreken van de mogelijkheid om meer te leren leidt tot een duistere wereld. “Denken is mijn kracht”, zegt Melchior (Dave Rijnders) die zoekt naar de verlichting, maar losbreken uit de kerk gaat niet zomaar.
De kracht van Koen van Dijk is volledige controle over het publiek. Niet alleen beperkt hij de ruimte voor applaus waardoor het publiek nog meer meegezogen wordt in het verhaal, hij geeft het publiek ook een rol. Het fantastische orkest zit, traditiegetrouw, zichtbaar op het podium, achter een verhoogd speelvlak. Tijdens scènes waarin kennis gedeeld wordt vormt het orkest, samen met het publiek en de ensemble cast van dat moment, een gesloten cirkel: een panopticum. De samenleving die toekijkt hoe deze groep jongeren worstelt en hoe bijvoorbeeld Wendla (Sterre Verschoor) haar moeder smeekt om te vertellen waar kinderen vandaan komen.
De jonge cast zingt niet alleen de sterren van de hemel, maar speelt ook sterk. Het duet tussen Martha (Josy Gruijters) en Ilse (Valerie Lai) is hartverscheurend. De laatste schreeuw van Wendla (Sterre Verschoor) galmt uren later nog na in mijn hoofd. De wanhoop en de onmacht die de hele voorstelling een rol spelen maakt zij in een klap tastbaar. Het andere powerhouse die tevergeefs schreeuwt om hulp is Moritz, subliem vertolkt door Juul van der Laar. De scene tussen Hänschen (Bas van Rijswijk) en Ernst (Tom di Scala) is kwetsbaar en open en deze ontluikende liefde is een welkome, onschuldige schakel in dit verhaal van seksuele ontdekking en ontwikkeling. Dave Rijnders weet als Melchior perfect de balans te vinden tussen de natuurlijke filosoof en de afgeschermde Christelijke puber.
Alle volwassen rollen worden vertolkt door Ad Knippels en Wieneke Remmers die moeiteloos schakelen tussen alle verschillende personages. Door hen alle volwassen rollen te laten spelen komt de focus nog meer op de belevingswereld van de jongeren te liggen. Zoveel in het leven lijkt ‘zomaar’ te gebeuren, maar overal gaat een (intern) proces aan vooraf. Spring Awakening geeft een kijkje in de hoofden van deze jongeren waardoor hun acties in een ander daglicht komen te staan. Door de panopticum opzet in deze productie wordt ook het publiek aangesproken: denk na over de maatschappij waar je deel van uit maakt. Vecht je voor waar je in gelooft of kijk je stil toe?
Spring Awakening is een musical die kennis, filosofie, en een vrije ontwikkeling centraal stelt. De jongeren vechten, elk op een eigen manier en binnen hun macht, voor een nieuwe wereld. Een wereld die aan het eind van de voorstelling een stuk dichter bij lijkt als de strakke kostuums ingeruild worden voor outfits die passen bij ieder individu. Deze nieuwe wereld lijkt erg op een samenstelling van de werelden in de musicals Rent en High School Musical. Een nieuwe wereld, post pandemie, vol kansen, doorzettingsvermogen en inspiratie en waar zelf nadenken een kracht is.
Foto’s en verslag: Lisa Jansen
Cyrano-het dagboek is bij iedere boekhandel te bestellen of rechtstreeks bij de uitgever: Cyrano – Theaterboekhandel
Meer informatie en tickets: SPRING AWAKENING – OpusOne
[1] Citaat mogelijk niet exact, geheugen is een ingewikkeld iets.