Al sinds oktober 2010 is de musical Soldaat van Oranje niet meer uit het Nederlandse culturele theater-erfgoed weg te denken. Inmiddels staat de 25e cast op de bühne, met niemand minder dan Dirk van der Brand in de rol van Erik Hazelhoff Roelfzema. In het overweldigende 360-graden draaiende theater, waarvoor een hangar speciaal voor deze musical werd omgebouwd, wordt dagelijks het verhaal van de verzetsheld Erik Hazelhoff Roelfzema verteld. Én met succes. Want op 15 mei 2024 speelt deze musical voor de 3.500e keer op deze mooie locatie achter de duinen van Katwijk. Het verhaal is al aan meer dan 3,6 miljoen bezoekers getoond in Nederland én de musical gaat zelfs naar Londen.
Dit succes staat niet op zichzelf. Met de prachtige bewegende decors, waar rijdende motoren, vliegtuigen, stranden en de meest prachtige maar soms ook pijnlijke beelden langskomen, maakt de musical keer op keer een diepe indruk op bezoekers. De cast bestaat in zijn totaliteit maar liefst uit 35 leden, die krachtig op elkaar ingespeeld zijn.
Het verhaal van Erik Hazelhoff Roelfzema speelt zich af in de tweede wereldoorlog. Als de Duitsers Nederland binnenvallen, komt de student erachter dat niets meer hetzelfde kan zijn. Niets is meer zoals vroeger, onbezorgd en vrij. Hij en zijn vrienden komen voor een onbeschrijflijk moeilijke keuze te staan om te vechten voor vrijheid of zich te verbinden met de vijand. Nieuwe liefdes ontstaan, vriendschappen worden gemaakt en beide worden soms verloren. Zeker als Erik de weloverwogen keuze maakt wél te kiezen om te vechten voor de vrijheid.
Het maken van de juiste keuzes komt niet alleen bij de rol van Erik Hazelhoff Roelfzema voor. Ook bij Paul, een jongen uit de vriendengroep van Erik, is de strijd tussen het maken van de meest logische keuze een rode draad door de voorstelling. Na de voorstelling spraken wij met Hayo de Kruijf, die de rol mocht vertolken.
“De les die ik wil meegeven aan de kijkers is dat je door bepaalde overtuigingen en normen en waarden die je zelf hebt, ook keuzes kunt maken die misschien achteraf misschien niet de meest beste is geweest, maar in onwetendheid van het moment wel de meest logische lijkt. Bij Paul is het ook zo dat het hem echt overkomt. Hij heeft van tevoren niet bedacht dat die keuzes die hij tegenkomt zo gemaakt zouden worden en dat hij de boel zou verraden. Door het verlies van zijn broer in het verhaal, wat door de acteur met veel zichtbare emotie werd gespeeld, durft hij misschien niet de keuzes te maken die hij had willen maken. Op een gegeven moment zit Paul er zover in dat hij er niet meer uitkomt.”
Eli ter Hart, de acteur van Bram, de Joodse vriend van Erik, speelt vandaag voor de 1000e keer mee. Hij vertelt: “Ik vertegenwoordig de Joden in het stuk. Het is een hele belangrijke en zware rol. Het laat die kant van de oorlog ook zien. Het is daarom belangrijk dat het verhaal verteld blijft worden.” Voor Eli is de heftigste scène om te spelen de dansscène, waarin Bram zijn dood tegemoet danst. “Je danst voor je leven. Ik word op een duin gezet en word hier gefusilleerd. Hetis een zwaar maar mooi moment in de voorstelling. “De dans is wel geregisseerd, maar doordat Eli al zolang bij de cast zit heeft hij daarin gezamenlijk met de choreograaf wel zijn eigen stijl gevonden om de dans op zijn eigen manier te kunnen brengen.”
Het verhaal van de verzetsheld staat symbool voor nieuwe generaties, die ook in deze tijd worden geconfronteerd met berichten over oorlog. Fred Boot, de producent van Soldaat van Oranje, voelt het dan ook als een missie om een belangrijk deel van de geschiedenis aan nieuwe generaties door te geven. Dit doet hij onder andere door een lesconcept; ‘Samen sterk voor vrijheid – toen en nu’, voor middelbare scholen te ontwikkelen in samenwerking met War Child.
In het lespakket wordt de missie van War Child, om de oorlog uit het kind te halen en hele families in oorlog hierin te ondersteunen, op een toegankelijke manier benadrukt. Leerlingen worden tijdens de lessen gestimuleerd om stil te staan bij de gevolgen van oorlog en het maken van keuzes. In het lespakket wordt de verbinding gemaakt tussen het verleden, waarin de tweede wereldoorlog centraal staat, én het heden, waarin de huidige oorlogen en de impact hiervan op jongeren en kinderen wordt blootgelegd. Gezamenlijk vragen Soldaat van Oranje en War Child aandacht voor de gevolgen van oorlog op een leven én roepen ze op om kinderen in oorlog nú te steunen.
Leerlingen die al met het lespakket hebben mogen werken, waren bij het heuglijke moment van de viering van de 3.500evoorstelling uitgenodigd. Na afloop mochten ze met de cast op de foto. Na afloop van de voorstelling werden de welbekende mokken met friet, naar traditie van het vieren van een mijlpaal bij Soldaat van Oranje, uitgedeeld.
Het feit dat er al zoveel voorstellingen, zoveel miljoen bezoekers en zoveel castleden zijn verbonden aan het verhaal van Erik en zijn vrienden tijdens de tweede wereldoorlog, geeft aan dat het verhaal nog steeds leeft in de maatschappij van nu. Hoe verdrietig de aanleiding ook is, het is mooi om te zien hoe de producenten van de musical de verbinding zoeken met scholen, om het onderwerp ‘oorlog’ onder de aandacht te brengen bij kinderen en jongeren. Zeker nu, waar oorlogsberichten weer het nieuws van de dagelijkse werkelijkheid betreden, is het belangrijk dat zij weten dat er altijd een keus is, en dat die keuzes impact kunnen hebben.
Want, zoals misschien het mooiste maar ook meest actuele lied van de musical óók verwoord; Als wij niets doen, wie dan?
Kijk voor meer informatie op https://www.soldaatvanoranje.nl/
Eline van den Vonder
