Zondag 5 maart ging in Koninklijk Theater Carre de derde Nederlandse editie van de musicalklassieker Les Misérables in première. Onder toeziend oog van o.a. de grootmeester sir Cameron Macintosh zelf speelden de cast en muzikanten de sterren van de hemel! Ook wij waren erbij en zagen een voorstelling van wereldklasse! Als het kon, zouden we meer dan de maximale vijf sterren willen geven!
Voor de oorsprong van Les Misérables moet men behoorlijk terug in de tijd naar 1862 voor het boek van Victor Hugo.
Begin jaren 80 in Frankrijk kwam de eerste bewerking door Claude-Michel Schönberg en Alain Boublil ten tonele, maar na 107 shows flopt deze versie heimelijk en is het sir Cameron Macintosh die het idee meenam naar Londen waar 5 jaar later de eerste Engelstalige versie verscheen op West End. De Royal Shakespeare Company zorgde ervoor dat de musical op de planken kwam en uiteindelijk groeit Les Misérables uit tot de langstlopende West-End musical (in 2019 de 35e verjaardag) en mogen we in Nederland de 3e editie gaan welkom heten. Grootmeester in vertaling Seth Gaaikema maakte er in 1991 een eerste Nederlandse versie van en op 5 maart 2023 gaat, net als toen, in Koninklijk theater Carré de 3e Nederlandse productie in première. De tweede run in 2008 begon in Rotterdam in het nieuwe Luxor. Naast de musicals is er in 2012 nog een verfilming uitgekomen met onder andere Hugh Jackman in de hoofdrol als Jean Valjean. In de nieuwste Nederlandse voorstelling wordt deze rol gespeeld door Milan van Waardenburg met als alternate René van Kooten.
Les Misérables
Wie het verhaal nog niet kent, (kunnen we ons haast niet voorstellen) kan toch aan de titel al aflezen dat het geen vrolijk verhaal is. Het is het verhaal van Jean Valjean, voor de wet een dief, hoewel slechts van een stuk brood voor een hongerige kind, komt na jaren in de gevangenis vrij met een kans op een nieuw leven. Politie-inspecteur Javert (Freek Bartels) heeft er een levensdoel van gemaakt om Jean Valjean (die door een andere identiteit aan te nemen, ontsnapt aan zijn reclasseringsplicht) te vinden en te berechten.
Inmiddels is Jean Valjean burgemeester geworden van een dorpje waar hij de belofte doet aan de stervende Fantine (Channah Hewitt) om zich over haar dochter Cosette (Sem Gerritsma) te ontfermen. Ondertussen dreigt er een Franse revolutie uit te breken. Enjolras (Mark Roy Luykx) is de studentenleider die samen met de studenten een revolutie plant om daarmee op te komen voor de armen. En laat nu een van die studenten, Marius (Michael Muyderman), vlak voor de uitbraak van de revolutie verliefd worden op Cosette.
De nacht van de revolutie breekt aan, Jean Valjean zorgt uit alle macht dat Marius heelhuids thuis komt terwijl de confrontatie tussen hem en Javert een climax bereikt. De revolutie kost vele levens, inclusief die van Eponine (Vajen van den Bosch) die onuitgesproken gevoelens heeft voor Marius en letterlijk alles geeft om bij hem te zijn. Marius overleeft het, maar blijft met een knagend geweten zitten waarom alleen hij het er levend vanaf heeft gebracht. Aan het eind van het verhaal gloort er dan een beetje geluk, als het gezin herenigt maar dan eist het bewogen leven van Jean Valjean ook zijn tol.
Fenomenale Cast
De 3e samenstelling van castleden die dit verhaal gaan brengen is een hele bijzondere. We zien nieuwkomers, oud gedienden en rijzende sterren.
Milan van Waardenburg, die Jean Valjean speelt, kennen we als Nederlandse publiek al van o.a. Anastasia. Na een Duits avontuur als Prins Hans in Frozen is hij weer terug op Nederlandse bodem. En hoe! Al bij de eerste scènes waarin hij vrij breekt van zijn verleden is het spel intens en wanneer hij, dankzij de Bischop (Rick Zwart) uiteindelijk ook zijn hart weer weet te openen voor liefde zien we de veel zachtere kant. Het gaande het verhaal ouder worden, doet Milan op indrukwekkende wijze. Heel subtiel doch niet te missen. Hét nummer van Jean Valjean ‘Breng hem thuis’ gaat door merg en been en niemand houdt het droog. Een behoorlijk zware rol, die veel energie en focus vereist. Respect voor Milan dus!
De alternate voor deze rol is René van Kooten, die deze zelfde rol in 2008 ook vertolkte. Het publiek dat naar de eerste try-outs ging werd verrast met de opkomst van René aangezien Milan kampte met een fikse keelontsteking. Een geweldige vertolking, nog gelaagder dan in 2008 en niemand houdt het droog bij zijn afscheid.
Een keuze maken we niet, en adviseren iedereen met klem gewoon naar beiden te gaan.
En waar de gunfactor voor Jean Valjean hoog is, moet Javert (Freek Bartels) iets harder zijn best doen om uiteindelijk ook de sympathie van het publiek te winnen. Ook Freek is voor de Les Mis kenner een eerder geziene gast, hij speelde in de 2008 versie de rol van Eljoras, de studentenleider. Als Javert zie je bij Freek het gevecht tussen eergevoel en plicht uit zijn ogen spatten. Intense woede maar ook de onmacht wanneer hij Jean Valjean heeft laten gaan. Zijn vertolking van ‘Javerts zelfmoord’ is zo intens dat je het als publiek ook echt met hem te doen hebt.
Een andere strijd zie je in Eponine (Vajen van den Bosch). Als kind altijd boven gesteld maar uit een gezin van oplichters en later zelfs uitgroeiend tot criminelen. Eponine, die heimelijk verliefd is op de knappe rijke student Marius probeert weg te blijven uit haar criminele schaduw maar krijgt hier slechts eenzaamheid voor terug, aangezien Marius al verliefd is op Cosette. Het nummer ‘Heel Alleen’ waarin Eponine haar eenzaamheid beschrijft is zó tergend gebracht dat je Vajen oprecht ter troost een stevige knuffel zou willen geven.
Ditzelfde gevoel kregen we tijdens het hartverscheurende ‘mijn droom’ waarin Fantine (Channah Hewitt) bezingt hoe ze haar leven door haar vingers ziet glippen. Channah haar spel van haar laatste uren is indrukwekkend en roept direct al het medelijden dat je in je hebt op.
Naast alle kommer en kwel is er dan gelukkig als tegenhanger het heerlijke romantische verhaal van Cosette (Sem Gerritsma) en Marius (Michael Muyderman). Wat een match die twee! Naast het podium ook goed bevriend maar dan nog, de chemie spat van het podium af. Dit zijn zeker weten de rijzende sterren van komend seizoen! ‘Mijn hart zingt voor jou’ is oprecht het meest romantische moment van de show. De klassieke stem i.c.m. het popperige voorkomen van Sem maakt haar de perfecte Cosette en zet daar de knappe verschijning van Michael met het charmante, doch stoere én beiden met trefzekere zang bij en je hebt de perfecte combinatie voor een succesvolle lovestory!
Wanneer Michael (Marius) ten strijden trekt samen met Mark Roy Luykx als leider Eljoras zien we de stoere kant. Mark Roy is de perfecte Eljoras en doet ons denken aan de Britse invulling (film) Aaron Tveit. Knap, stoer en stabiele zang zorgen voor dit perfecte plaatje. De echte komische noot vinden we ook deze keer in het herbergierskoppel. Dit keer is het aan Yannick Plugers en Ellen Pieters om wat gelach los te krijgen uit het publiek. En dat lukt gelukkig ook meerdere keren.
Ensemble
We zeggen het vaker maar bij deze productie zeker ook op zijn plek; het ensemble heeft een cruciale rol in het completeren van de puzzel. Mooie tegenstellende rollen zien we, de dames switchen van fabriekswerkers naar prostitués in no-time en de heren zien we al dan niet beschonken vechten voor hun leven. Mooi is hoe een ieder zijn shine-moment heeft en ook pakt. Isaura Kuyt en Annefleur van den Berg laten als bitchy fabriekswerkers goed van zich horen en de uithaal van Sem van der Hijden bovenop de barricade is zeker niet te missen (kippenvelmoment). En wat is een DGC productie zonder Yoran de Bont en Sjoerd Oomen en hoe leuk om Leon de Graaf weer op Nederlandse bodem te zien. Maar zeker ook hier wat rijzende sterren. Dirk van den Brand die alleen al door zijn lengte opvalt en is met ook Pepijn van Bokhoven binnen het plaatje van het ensemble opvallende verschijningen. Jary Sluijter en Brecht van Arnhem zagen we ook al eerder in een DGC-productie en Yoshua van den Broek laat zijn veelzijdigheid zien. Joost van der Aa herkennen we uit Bridges of Madisons County, Yoshua van den Broek en de swings Niels Bouwmeester, Daan van Dalen en Ronald Jorritsma zijn relatief nieuwe gezichten.
De ‘Lovely ladies’ maken van dat nummer (Lekkere meiden) een waar kunstobject om naar te kijken. De staging is tijdens dit nummer prachtig als een waar schilderij waarin hun personages een wandelend (of dansend) schouwspel vormen. Het schakelen tussen de rauwe achterbuurt en het keurige bruiloftsfeest is een waar schouwspel en het gaat de dames goed af zoals Saskia Schäfer als Madame en Donna-Jo Aarts, Pamela Kroes, Janne Kolpa, April van Amersfoort, Lisanne Veenemen en swings Kim Reizevoort en Sofie Heus! Plaatjes zijn het.
Alleen al na acte 1 weet je als publiek niet wat je met al die emoties aan moet. Door de vormgeving, het lijkt wel of je film zit te kijken, komt alles zo doeltreffend binnen dat je eigenlijk geen tijd hebt voor de pauze, je wil kijken hoe het verder gaat.
Het decor is ten opzichte van vorige versies vernieuwd (wederom voor de kenner: de draaischijf is eruit) en bestaat uit twee grote hoge delen die tot in vernuftig detail inzetbaar zijn als woning, achterbuurt, of barricadeomgeving. De scène in het riool is met licht en beeldeffecten zo levensecht dat je de stank haast echt ruikt. Een totaal beleving die je als musicalliefhebber niet mag missen!
Wanneer dan de laatste snik op het podium is gevallen, knalt het publiek daarna uit zijn voegen met een enthousiast niet te stoppen slotapplaus.
Last but not least. Het grote orkest onder leiding Steven van Gool die deze geweldige cast optimaal ondersteunt en deze musical de muziek geeft die het verdient en voor het publiek betekent dat optimaal genieten. Vol trots neemt de cast dan ook na afloop alle lof in ontvangst.
We kunnen, als we ook kijken naar de stormlopende kaartverkoop, gerust concluderen dat waar andere producenten wellicht nog strubbelingen ondervinden om de zalen vol te krijgen, De Graaf en Cornelissen (i.s.m. Lambaartproducties) nu al kan spreken van een zeer succesvolle terugkeer van Les Misérables. Dus waarschuwing voor de bezoekers: koop je kaarten nu, anders is het te laat!
Ga naar www.degraafencornelissen.nl voor de speeldata en tickets.
Verslag: Mariska Steenbergen
Foto’s: Peggy de Haan
Video: Rob de Haan
