Al jaren had producent en regisseur Servé Hermans het idee om een voorstelling te maken over het hoge water in Limburg na de overstromingen in december 1993. ‘Ik had echter nog geen echte verhaallijn om alle ervaringen te kunnen verbinden in een voorstelling’. Na de ontmoeting met Tom Doesborg, redacteur en toenmalig verslaggever bij L1, viel de spreekwoordelijke puzzel ineen en begon het proces waarvan pers en publiek afgelopen zondag het eindresultaat mochten bewonderen tijdens de première van ‘Het was Zondag in het Zuiden’.

Overstromingen

De overstroming van 1993 in Limburg zal altijd herinnerd worden als een tragische gebeurtenis in de geschiedenis van Nederland. Het heeft geleid tot belangrijke veranderingen in het waterbeheer en heeft de kwetsbaarheid van Nederland voor overstromingen benadrukt. Het is een herinnering aan de kracht van de natuur en de noodzaak om ons voor te bereiden op dergelijke rampen.

 

De overstroming werd veroorzaakt door aanhoudende zware regenval die resulteerde in een enorme toename van het waterpeil in de rivieren Maas en Roer. De dijken langs deze rivieren waren niet bestand tegen de enorme druk van het water, waardoor ze op verschillende plaatsen doorbraken. Dit leidde tot een snelle verspreiding van het water over grote delen van Limburg. Dat het op de avond van de première ook echt regende (waardoor vooral de cast in de regen speelde) was een extra ongepland effect. Want ook bij droog weer is er een vernuftige manier bedacht om de regenval na te bootsen.

 

De tragedie had een diepgaand effect op de inwoners van Limburg. Het verlies van bezittingen en geliefden had een enorme impact op de getroffen gemeenschappen. Mede door deze voorstelling krijgen die verhalen een plek, voor niet alleen de getroffenen maar heel Nederland en wellicht zelfs daarbuiten. De wetenschap dat het vooral om echte verhalen gaat, gepaard met ook feitelijke beelden uit die tijd maakt het (zoals Serve dat zo mooi verwoord) invoelbaar voor het publiek.

De voorstellingen vinden plaats in openluchttheater De Doolhof in Tegelen, een plek zelf ook getroffen door de overstromingen van destijds. Met ook de inzet van Toneelgroep Maastricht kan het verhaal, de omgeving en de beleving dan ook oprecht niet dichter bij de werkelijkheid gebracht worden. Een groot deel van de dialogen zijn in te volgen Nederlands maar de nummers (origineel van Rowwen Heze) worden in het Limburgs gebracht. Geen nood voor de niet-dialect verstaander; op het led scherm is de tekst in het Nederlands te volgen zodat je geen woord mist van de aanstekelijke muziek.

Het verhaal

Radiojournalist Sarah (Renée van Wegberg) ziet de onrustige Maas als dé kans op een mooie reportage, de doorbraak in haar carrière. Maar daar denkt de radioredactie van Omroep Limburg anders over. Sarahs ouders (Anne-Mieke Ruyten en Wim van den Driessche) proberen koste wat kost hun boerderij en de beesten (letterlijk een kudde schapen op het toneel) veilig te stellen.

Evacueren is geen optie, zelfs niet als het leger het eist. Dat is zeer tegen de wens in van hun oudste dochter (Suzan Seegers) die halsoverkop met haar vriend (Viktor Lammertijn) naar Nederland reist om haar familie bij te staan. Een gemeenteraad komt samen om het dorp te beschermen. Burgemeester Ruiters (Hein van der Heijden) denkt genoeg tijd te hebben om zijn dorpen in Noord Limburg te redden en wil vooral overleg en wachten. Ondanks al zijn inspanningen, loopt hij volgens zijn raadsleden achter de feiten aan. De druk wordt opgevoerd. Totdat hij opeens spoorloos verdwijnt.

Heilige Anthonius

Buddy Vedder speelt de heilige Anthonius en is de verbinder met het publiek. Hij staat vooral bekend als de beschermheilige van verloren voorwerpen en vermiste personen. Mensen vragen vaak Antonius om hulp bij het vinden van verloren voorwerpen, en nu hij de opdracht krijgt de twee dochters met kerst thuis te krijgen ziet hij dit als ‘een uitdaging’. Buddy is erg grappig en het lijkt op momenten dat hij niet alleen de vierde wand breekt maar ook echt als zichzelf speelt. Door ook in dit meest fictieve karakter een vorm van ‘echtheid’ toe te voegen maakt dit een briljante productie.

Het script is geschreven door Allard Blom. De bekende liedjes van Rowwen Hèze, maar liefst 17 nummers, zijn gearrangeerd door muzikaal supervisor Ad van Dijk en Marco Braam en worden door een live band uitgevoerd onder leiding van muzikaal leider Rob Mennen. Deze liveband bestaat uit Rob Mennen (piano/synths/accordeon/klarinet en muzikaal leider), Gesuino Deroras (gitaar), Bas van Gestel (trompet/bugel), Berry Janssen (bas), Jeroen Mooij (drums/vibrafoon/percussie) en Renée Wijnhoven (cello/banjo/mandoline). Het meest bekende liedje ‘Limburg’ (het is een kwestie van geduld) mag luidkeels meegezongen worden en daar haakt het publiek dan ook graag bij in.

Indrukwekkend decor

Het 50 meter brede podium bestaat uit meerdere niveaus met aan de voorkant een bassin. Iedere avond wordt 200.000 liter water gebruikt om het hoog water én de regenval te creëren. Het water wordt eenmalig opgepompt. Nadat het water in de voorstelling is gebruikt, wordt het water, na zuivering, teruggepompt in de containers die achter de schermen staan. In de 17 meter hoge projectiewand bevinden zich drie videoschermen. Door gebruik te maken van een ‘cameraploeg’ worden de klein-spel scenes groot op het ledscherm geprojecteerd waardoor het voor een ieder zeer goed te volgen is. Het gemak waarmee de cast zich door het wassende water beweegt is indrukwekkend, moeiteloos zo naar het oogt.

Met recht verdient deze voorstelling het predicaat spektakel. Voor de Limburgers wellicht een helend proces om hun verhaal tot een ‘vermaak’ te zien uitgroeien en wellicht voor de overige Nederlanders een moment van besef en bezinning in de tragedie die een deel van ons land getroffen heeft. Een voorstelling met zeker ook humor, en indrukwekkende technieken. Niet meer dan logisch dat de speellijst dus al verlengd is; tot 2 september kun je dit spektakel met eigen ogen aanschouwen. Oh en wees gerust gesteld; het publiek ondervindt geen spatje water, ook niet bij echte regen!

Kijk op www.hetwaszondaginhetzuiden.nl voor kaarten.

Verslag: Mariska Steenbergen
Foto’s: Wilma van der Werf