Op 2 mei 2024 stapt Pia Douwes opnieuw in de rol van Maria Callas, een beroemde operazangeres rond de Tweede Wereldoorlog. Deze eigenzinnige zangeres geeft les aan de prestigieuze Juilliard School in New York. De strenge, doch op haar manier rechtvaardige, lerares geeft 3 leerlingen de kans om te laten zien of zij het in zich hebben om aan te sluiten in de harde wereld van het artiestenbestaan.
De aanvang van het stuk
Bij binnenkomst in het theater is de spanning van het publiek te voelen. Wat gaat er gebeuren, hoe is het neergezet, waar komen we in terecht? De technicus in het stuk (Florus van Rooijen) is voor de opening al op het podium, bezig met de laatste schoonmaak van de piano, de laatste dweil over de vloer, de final check voor de diva de zangklas betreedt. Daarna gaat hij af.
Niet veel daarna komt de pianist op. De leerlingen worden op de piano begeleid door Emanuel Weinstock (Kees van Zantwijk), ook wel Manny genoemd. Kees van Zantwijk opent op een luchtige, komische wijze. Uit zijn tas pakt hij de benodigdheden voor de les, waaronder bladmuziek, schrijfgerei en de niet te missen thermoskan. Als alles op zijn plek staat, neemt hij zijn tijd om zijn vingers even op te warmen op de piano. Dan ziet hij dat er nog géén glas water staat op de lessenaar van Maria Callas. Hij haast zich om een glas neer te zetten, nog voor ze binnenkomt. Je ziet de opluchting als hij deze taak heeft voltooid binnen de tijd. Kort daarna komt ook de technicus op met een glas water om op de lessenaar te zetten, maar ziet dat dit is gebeurd. Direct is duidelijk dat deze twee rollen vooral de komische boventoon zullen voeren.
Opkomst van Maria Callas
De spanning stijgt verder. Het kan niet lang meer duren voor Maria zelf het klaslokaal zal betreden. En daar komt ze. Met zelfverzekerde pas loopt ze het podium op. Het publiek wil klappen, maar dat kapt ze gelijk af. Want in een klaslokaal wordt niet geklapt. Daar wordt geleerd, gefocussed en serieus aan de toekomst gewerkt, daar hoort klappen niet bij. Het stuk wordt gebracht zonder microfoons. Dit omdat luisteren ook focus betekent. Het publiek moet de volledige aandacht erbij houden om het stuk te kunnen volgen.
Ze geeft gelijk even wat context mee over hoe zij in haar jeugd op het conservatorium altijd alles serieus aanpakte. Hoe ze altijd te vroeg aankwam, nooit te laat. Over hoe vaak ze repeteerde, over haar doorzettingsvermogen. Over haar levenslessen, die vaak pijnlijk waren, maar ervoor hebben gezorgd dat ze nu zo hard en perfect was. Die levenslessen die ze wil overbrengen op het publiek én haar aankomende pupillen.
Ah, daar is de eerste leerling. Sophie de Palma (Michelle van de Ven), een meisje dat heel graag wil maar nog écht geen imago heeft volgens Madam Callas, komt in de eerste akte van het stuk niet verder dan het zingen van de eerste drie seconde van de ‘o’, voor zij totaal afgekraakt wordt op haar zijn.
Maria Callas geeft kritiek op het niet genoeg doorleven van de aria die de leerlinge heeft gekozen. Ze doet zelf wel even voor hoe het werkt. Ze vertelt dat de partituur van de aria over de slaapwandelende dame ook gaat over het hebben van een gebroken hart, over verloren liefde, over hoe een stap zetten de dood kan betekenen. Elk woord van de tekst wordt ontleed. Het wordt donker. Sophie en Manny verdwijnen naar de achtergrond.
Laat je meevoeren met Pia als Maria Callas
Vanaf dat moment wordt duidelijk hoe het stuk verder zal vergaan. Pia laat het publiek door Maria Callas beleven hoe het is om elk woord van een tekst te doorleven. Iedere zin van de aria wordt gesproken, met de volle emotie van de tekst die ooit is geschreven. De inleving, de ademhaling, de bewegingen, elk moment van ieder woord die Pia brengt als Maria brengt je in vervoering. Terwijl Maria de woorden van de aria vol inleving uitspreekt, merk je dat ze de woorden verbindt met ervaringen uit het eigen leven. De emotie in de aria wisselt zich af met de emotie uit haar eigen herinneringen. Elk woord wordt doorleefd door de ervaring en de pijn die Maria in haar eigen leven meemaakt.
Ademloos wordt het publiek meegevoerd in het hoofd van Maria. Bij elk woord hang je aan haar lippen. De fijne lijn tussen Maria als docente, Maria als wereldster en Maria als gebroken dame met louter de herinneringen aan haar eens zo befaamde bestaan. Na een heftige herbeleving is Maria even toe aan pauze. Ze neemt een slok water en loopt af.
Het publiek wacht tot ze terugkomt. Maar dat komt ze niet. Verward kijkt men om zich heen. Het licht gaat aan. Owh, de pauze is echt begonnen. Zitten we al zo lang? Het lijkt net een half uurtje bezig. Want, zo hoorden we in de pauze van meerdere aanwezigen, het ging zo snel. Je zonk helemaal in het stuk, als een soort waas waar je in terechtkwam.
De tweede akte
Na de pauze gaat het stuk door zoals in de eerste akte is neergezet. Maria geeft les aan nog twee leerlingen, Sharon Graham (Amy Egbers) en Anthony Candolino (Mark Roy Luykx). De technicus en de pianist blijven de lessen op een komische wijze verstoren, al is het niet bewust. Maria pakt hilarisch haar kleine momenten om even af te wisselen van de dramatiek, wat werkt als een verademing. De lessen vervolgen zich.
Sharon schittert in haar aria’s van MacBeth, waar ze tijdens het zingen commentaar krijgt van Maria. Hierdoor gaat Sharon steeds meer voelen wat ze moet voelen, wat uiteindelijk bijna resulteert in een verharde strijd waarin Maria en Sharon kaarsrecht tegenover elkaar komen te staan. Krachtig spel.
Anthony Candolino is de laatste leerling. Eerst gelooft Maria niet dat hij écht iets wil doen met zijn stem. Na enig aandringen van Anthony mag hij nog een poging doen om haar te overtuigen. Hij is zo goed dat hij eigenlijk weinig commentaar krijgt van Maria op zijn kunst. Want dat is zingen, een kunstvorm die je volledig moet omarmen.
Een zeer mooi moment wordt weergegeven als Sharon een Maria tijdens een optreden weerspiegelt, in de tijd dat Maria nog op de top van haar bestaan stond, terwijl haar privé-leven in puin lag. De wijze waarop Pia en Amy op elkaar zijn ingespeeld in hun bewegingen, in de bravoure, waar je de pijn bij Maria ziet en de vervoering bij Sharon voelt. Adembenemend.
Een uniek stuk
Masterclass is geen gewone musical. In de eerste akte is amper zang te herkennen. De zang díe er is, bestaat uit klassieke operette-nummers. Er is geen dans aanwezig. Maar dat alles wordt niet gemist als je enigszins voorbereid naar het theater gaat. Wanneer je met een open blik naar de voorstelling gaat, kun je worden meegevoerd in een verhaal dat je van het begin tot het eind kan inpakken. Als publiek heb je écht de volle focus nodig om het te volgen, ook vanwege het niet gebruiken van microfoons. Dramatiek wordt afgewisseld met luchtigheid. De ingetogenheid waarmee het stuk wordt gebracht is niet te vergelijken met de grootsheid waar Pia als Maria de hoofdrol brengt. Pia en Maria zijn écht één. Elke andere rol buiten Maria om voegt extra flair toe aan haar verhaal. Elke zin heeft een doel.
Je kunt je nog laten meevoeren door dit verhaal tot en met half juni. Mis het niet. Kijk voor meer informatie op https://piadouwesinmasterclass.nl
Verslag: Eline van den Vonder
Foto’s en video: Mariska Steenbergen
