Het is 1911, Georgia, VS. 46 jaar nadat de afschaffing van de slavernij in de grondwet werd vastgelegd. Het merendeel van de tot slaaf gemaakte mensen werkten op het land. Eric Goossens bouwde daarom muren van aardappelkisten als omlijsting van de traptreden die het podium in niveaus verdelen. De personages, de afstammelingen, zijn zo nog steeds opgesloten in de harde werkelijkheid, die zo nauw verbonden is met de geschiedenis.

The Color Purple

We ontmoeten Celie. Ze wordt al jaren seksueel misbruikt door haar stiefvader en hij heeft haar kinderen Olivia en Adam van haar afgenomen. Als ze 14 jaar is, wordt ze uitgehuwelijkt als dienstmeid aan Albert. Celie noemt hem Mister, want ze heeft lange tijd geen idee hoe hij heet. Hij behandelt haar slecht en Celie is diepongelukkig, maar hoopt dat door dit huwelijk haar zusje Nettie wel de kans krijgt om naar school te gaan. In dit nieuwe leven leert ze nieuwe mensen kennen. Shug Avery, een rondreizende zangeres en maîtresse van Mister. En Sofia die met Harpo, de zoon van Mister trouwt. Twee sterke vrouwen die Celie laten zien wat er mogelijk is als je voor jezelf opkomt en niet alleen hoeft te overleven.

Whoopi Goldberg als Celie zal veel mensen geraakt hebben in de film ‘The color purple’. Naomi van der Linden laat zich hier niet door afschrikken en bevestigt in een paar minuten: Ik ben Celie en ik vertel je mijn verhaal. Ze heeft als hoofdpersoon de tijd om de geleidelijke ontwikkeling van Celie te laten zien en Naomi grijpt deze kans. De stappen die de personages om Celie heen maken komen in haar samen wat het gevoel van hoop en saamhorigheid versterkt. De band met Nettie (Carmen van Mulier) is prachtig om te zien. Carmen weet de vrolijkheid van Nettie goed naar voren te brengen. Ze brengt met haar (uitgespeelde) brieven een lichtheid en liefde voor het leven naar voren die niet alleen Celie hoop geeft.

Zodra Jeannine La Rose als Sofia het podium opkomt, is het duidelijk: om Sofia kan je niet heen. In de eerste scène voelt het spel nog wat over de top, maar zodra ze begint te zingen komt Sofia tot leven. In een scène in het dorp wordt de machtsverhouding tussen Sofia en de witte karakters, de burgemeester, zijn vrouw en de politieagent, pijnlijk duidelijk. Met witte, geschminkte maskers worden deze rollen vertolkt wat een bijzonder beeld oplevert om over na te denken.

Harpo begrijpt niet waarom Celie direct alles doet wat Mister vraagt. Een tegenstelling tot zijn vrouw Sofia. Als hij Celie hiernaar vraagt zegt ze: “Als je dat wilt, moet je haar slaan.” Precies zoals zijn vader, Mister, hem gezegd heeft en altijd als voorbeeld heeft gegeven. Harpo is uiteindelijk slim genoeg om terug te keren naar zijn eerste gevoel en Sofia te respecteren. Een belangrijke stap waarin hij breekt met de machtsverhouding zoals die hem aangeleerd was en van generatie op generatie werd doorgegeven.

Celie wordt verliefd op Shug en deze verliefdheid is voor haar een belangrijke stap om zichzelf te leren kennen en waarderen. Ana Milva Gomes schakelt soepel van de drukke artiest Sugar Avery, omringd door adorerend publiek, naar de vrouw die ook twijfelt en soms onzeker is. Vanuit rust en liefde helpt ze Celie om de schoonheid van de wereld te zien en Nettie te vinden. Ana Milva Gomes zingt daarnaast de sterren van de hemel.

Shug Avery: “In alles wat leeft zit het goede. De kleur paars zit in iedereen. God neemt het je kwalijk als je langs een veld paarse bloemen loopt en niet ziet hoe mooi dat is.”

Joanne Telesford trekt direct de aandacht met haar krachtige stem, een echte powervrouw die in de eerste noten laat horen waar Celies weg naar zal leiden. Ze speelt Darlene, een van de drie churchladies die al roddelend een vertellers functie hebben. Met bijzonder mooie timing worden zang en spraak samengevoegd en de verschillende fasen in het verhaal samengebracht.

In de samenzang overheersen de vrouwen meestal en dit komt niet alleen omdat ze in de meerderheid zijn, maar vooral door de krachtige uitstraling en stemmen. De mannen lijken zich af en toe iets in te houden. Met Edwin Jonker als belangrijke uitzondering die de zware rol van Mister heel overtuigend neerzet. Zo goed dat als hij met beangstigende overtuiging Nettie wegstuurt en haar van Celie scheidt het onmogelijk lijkt dat deze man zich zal ontwikkelen. Hij laat zien hoe je gevormd kan worden door je opvoeding en de geschiedenis die daaraan verbonden is. Maar ook hoe je ervoor kan kiezen kritisch naar jezelf te kijken en mee te veranderen.

Het boek

Alice Walker schreef in 1983 het boek ‘the color purple’ als een verzameling brieven met opzettelijke grammaticale fouten en bijzondere zinsopbouw in Celie’s brieven. Celie kreeg als zwarte vrouw geen kans om naar school te gaan en te leren. Nettie, haar jongere zusje heeft meer kansen gekregen en dit is duidelijk zichtbaar in haar brieven. Een detail dat goed past in het boek, maar de vloeiende Nederlandse zinnen in de vertaling van Koen van Dijk helpen om de flow van het verhaal te behouden.

In dit verhaal zitten zoveel prachtige verhaallijnen die in elkaar grijpen en elkaar versterken. Te veel om in een musical helemaal uit te diepen. Maar de sfeer van het boek wordt door de prachtige muziek alleen maar versterkt. En alle karakters maken een duidelijke ontwikkeling door al gaat het soms wat sprongsgewijs.

De muziek is een personage op zichzelf. De afwisseling van grote gospelnummers die het gevoel van ‘samen staan we sterk’ oproepen en kleine jazz nummers die je meer in de diepte van het verhaal brengen is prachtig. Celie staat aan het einde van de voorstelling sterk en vol vertrouwen op haar eigen benen. Alle karakters die haar hierbij hebben geholpen lopen dan de zaal in. Al zingend brengen ze de kracht en liefde die ze Celie hebben laten opdekken over op het publiek. Een laatste golf van liefde wordt zo aan het publiek gegeven. Een bijzonder cadeau.

Naomi van der Linden: “Het maakt niet uit wie of wat je bent: man, vrouw, homo, hetero, wit of zwart” We zijn hier en we mogen er zijn!

OpusOne

Na Kiss of the spiderwomen, Sweeney Todd en Bridges of Madison County is The Color Purple de vierde voorstelling van het OpusOne team met Maarten Voogel als algemeen directeur en vertaling en regie van Koen van Dijk. Wat deze producties met elkaar gemeen hebben, is dat bijzondere en belangrijke verhalen teruggebracht worden tot de essentie.

Koen van Dijk: “Wij (van OpusOne) vinden dat niets in de weg mag staan bij de acteerprestaties zodat u zo dicht mogelijk kunt komen bij wat de acteurs u voor verhaal vertellen.”

Trek wel een warme trui aan als je deze voorstelling komt bewonderen, want een scheepsloods staat niet bekend om de warmte. In de zaal valt het mee, maar in de foyer is het fris. Laat je hier echter niet door weerhouden, want deze musical moet je gezien hebben.

Voor meer informatie en speellijst: www.colorpurplemusical.nl

Voor de fotoreportage klikt u hier.

Verslag Lisa Jansen
Foto’s: Peggy de Haan