Een man. Een vrouw. Hij zwart, zij wit. Tegenover elkaar. De blikken openen langzaam als de afstand tussen hen verkleind. Hoe sterk is hun liefde voor elkaar? Hoe groot het vertrouwen?“It’s my turn now”, het gezang van de acteurs groeit en langzaam zullen ze een karakter gaan vertolken in het leven van deze twee mensen. Het leven van Othello en Desdemona. Een leven besmeurd door jaloezie en de reis van een zakdoek. Een zakdoek bestuurt door een slang.

Het stuk begint vanuit zang en dans, onschuld en liefde. Het neemt je mee in een trein die niet meer te stoppen is. Die leidt naar machteloosheid en onmacht terwijl levens instorten. Hoe jaloezie, angst en haat de regie overnemen. O zo duidelijk als je op een afstand toekijkt. Jago bekent al snel zijn haat en jaloezie aan het publiek. Maar Othello is zich van geen kwaad bewust en vertrouwt deze manipulatieve slang volledig. Rick Paul van Mulligen speelt deze rol uitstekend, hij weet nieuwsgierigheid op te wekken en vast te houden. Nieuwsgierigheid naar zijn volgende stap. Hoe ver zal hij gaan?
Als verstilt kijk je naar een wereld die we klassiek noemen. Geschiedenis. De taal van Shakespeare. Maar hoe dichtbij komt het? Esther Duysker is een geheim wapen in deze versie van Othello met haar fantastische hertaling en bewerking. Ze brengt dezelfde lading in een taal die nu begrepen wordt zonder overdrijving en met de klassieke kenmerken, de stijl blijft behouden. Geen goedkope naar het heden plaatsing door verwijzingen naar selfies, maar pure, levende dialogen.

Hoe goed ken je de wereld waarin je leeft? Of moet je daarvoor op een stoel gezet worden voor een toneel waarop jou leven speelt? Om zo te kunnen zien wat je door middel van rookgordijnen aan het zicht probeert te onttrekken. Het decor bestaat uit palen die als een fuik staan opgesteld. In de loop van het verhaal komen hier grote witte vlaggen te hangen die de fuik kunnen versmallen en begrenzen. Grenzen die je klem kunnen zetten als de gedachten die je leven beheersen je keuzevrijheid weghalen. Maar de grenzen zijn open te breken zodat je iets meer van de wereld kunt zien. Als je de moeite neemt het oprechte verdriet te zien.
Witte vlaggen in een witte wereld, een wit leger met een iets te perfecte Othello die wel heel sterk en open gespeeld word door Werner Kolf. Iets meer dan alleen liefde en aangeprate jaloezie hadden dit karakter nog indringender en levendiger gemaakt. En Werner de kans gegeven dit karakter meer diepgang te geven.

Daria Bukvić

Daria Bukvić breekt in haar regie met de vreemde traditie dat Othello door een witte acteur met zwarte schmink gespeeld wordt. Hoog tijd en een belangrijke stap. Ook de keuze voor een vrouw als Duke is een mooie stap die goed past bij deze vertolking. In de staging benadrukt Daria sterk het contrast tussen zwart en wit. Door de witte karakters spierwitte pruiken te geven en ze volledig in het wit te hullen. Omringd door de witte vlaggen een groot contrast met Othello.

Racisme speelt in de taal zeker een rol, en het is een deels verborgen motief. Maar de verbitterde jaloezie om een functie en macht speelt de hoofdrol en brengt de spanning. De beledigingen zijn zo duidelijk racistisch dat een leerproces of een vertaling naar de eigen wereld bij de meeste bezoekers waarschijnlijk uitblijft. Tot het krachtige einde waar voor het eerst echt ruimte komt om de woorden die klinken te horen. Te beseffen. En hopelijk aan het publiek mee te geven deze laatste vraag af en toe te beantwoorden. En de spiegels die de hele voorstelling belichten eens goed in te kijken.
“Othello vermoordt Desdemona”, “Othello vermoordt Desdemona”. Een voor een spreken de omringende acteurs dit uit. Maar Othello doet niets. Ze spreken over haar dood terwijl Desdemona (Sallie Harmsen), zittend op bed, blijft herhalen nog te leven. Hoe kan het dat als je ziet dat Othello zijn liefde Desdemona niet aanraakt en zij blijft roepen te leven, niet vermoord te zijn door hem, hij veroordeeld wordt? Wie geloof je? Wat wil je zien? Wie beïnvloedt jou?

Othello stelt zijn vraag: “Bent u bang voor mij?”

Er zijn nog kaarten voor de voorstelling in Leeuwarden op 17 maart.

Voor meer informatie en speeldata: https://www.hnt.nl/voorstellingen/950/Het_Nationale_Theater/Othello/

Verslag: Lisa Jansen
Foto: Robin de Puy